In sectorraden en commissies binnen de luchtvaartsector worden belangrijke besluiten genomen over digitale processen en IT-infrastructuur. In toenemende mate worden deze processen uitgevoerd via platforms die door één enkele IT-provider worden beheerd.
Dat kan leiden tot feitelijke afhankelijkheid van één marktpartij, met risico’s op marktuitsluiting en juridische strijdigheid met het mededingingsrecht.
Een discussie rondom eLink, de uitrol van e-Registration en het verkrijgen van toegang tot data door belanghebbende partijen vanuit het PCS op luchthaven Schiphol, illustreert de actualiteit van deze risico’s.
Leden van raden of besturen binnen sectororganisaties hebben een algemene zorgplicht en de plicht om risico’s te signaleren. Dit houdt in dat zij verplicht zijn om zorgvuldig te handelen en steeds het gezamenlijk belang van de sector als geheel voorop te stellen. Daarbij moeten zij actief nagaan of de besluiten die binnen het overleg worden genomen juridisch toelaatbaar en verantwoord zijn.
Wanneer er signalen zijn van mogelijke misstanden of risico’s op inbreuken op het mededingingsrecht, zoals het bevoordelen van één marktpartij of het uitsluiten van concurrenten, rust op raadsleden de verantwoordelijkheid om actie te ondernemen. Die actie kan bestaan uit het stellen van kritische vragen, het aandringen op extern juridisch advies of, indien nodig, het expliciet afstand nemen van een besluit. Stilzwijgende instemming of passiviteit in dergelijke situaties kan leiden tot persoonlijke of interne aansprakelijkheid.
Indien blijkt dat een raadslid een vermoeden van misbruik of onrechtmatigheid negeerde en instemde met een besluit dat tot een mededingingsinbreuk leidde, kan dat onder omstandigheden leiden tot persoonlijke aansprakelijkheid op grond van onrechtmatige daad of interne aansprakelijkheid tegenover de sectororganisatie zelf.
Toezichthouders (zoals ACM of de Europese Commissie) houden bij handhaving ook rekening met de rol en kennis van betrokkenen, wie zich passief opstelt bij duidelijke risico’s, handelt mogelijk verwijtbaar.
Volgens beginselen van goed bestuur (good governance) binnen collectieve organisaties zoals sectorraden of brancheverenigingen geldt:
De ACN heeft de rol van hoeder van het afsprakenstelsel binnen de luchtvrachtsector. In die rol fungeert zij als gesprekspartner en coördinator van belangen tussen marktpartijen, overheden en dienstverleners. Dit brengt een bijzondere verantwoordelijkheid met zich mee.
Deze verantwoordelijkheid omvat:
De discussie rondom eLink, de uitrol van e-Registration, het verkrijgen van toegang tot data door belanghebbende partijen vanuit het PCS op luchthaven Schiphol en de risico’s hiervan in relatie tot vermoedens van markbelemmering, zijn vanuit de sector bij de Nederlandse branche organisatie Air Cargo Netherlands, vanuit de sector bekend gemaakt en nader gemotiveerd.
Om te voorkomen dat leden door gebrek aan specialistische kennis commissie leden passief instemmen met besluitvorming die mogelijk strijdig is met het mededingingsrecht, is aan de ACN in het begin van 2024 vanuit de sector verzocht om leden binnen de sectorraden actief en transparant te informeren over de kenbaar gemaakte vermoedens van marktbelemmering in de basis data infrastructuur op Schiphol.
Op de luchthaven Schiphol is de ACN aangewezen hoeder van het afsprakenstelsel en zij heeft hierin een leidende rol te vervullen. Of deze rol als dusdanig wordt of kan worden vervult is zeer de vraag. ( zie ook: https://www.cargohub.nl/blog/deel-6-de-taken-en-verantwoordelijkheden-van-de-hoeder-van-het-afsprakenstelsel-op-schiphol)
Evenzeer geldt voor raadsleden een verhoogde verantwoordelijkheid: zij moeten proactief toezien op rechtmatigheid en mededingingsconformiteit. Juridische toetsing en transparante communicatie zijn essentieel om het vertrouwen in de sector en het afsprakenstelsel te behouden.
Raoul Paul
Meer thema’s : https://www.cargohub.nl/blogcat/schiphol-matters