Deel 6: De Taken en Verantwoordelijkheden van de Hoeder van het Afsprakenstelsel op Schiphol
Schiphol behoort tot de belangrijkste logistieke hubs ter wereld. Om samenwerking tussen de diverse ketenpartijen – van luchtvaartmaatschappijen en expediteurs tot afhandelaren en vervoerders – te structureren, is het afsprakenstelsel ontwikkeld. De hoeder van het afsprakenstelsel speelt hierin een essentiële rol: bewaken, coördineren, verbeteren en handhaven.
Een actuele casus is het Afsprakenstelsel Digitaal Vooraanmelden via eLink. De implementatie van dit digitale proces brengt niet alleen voordelen, maar ook concrete knelpunten aan het licht, zoals het ontbreken van een open protocol voor alternatieve systemen én de ondoorzichtigheid bij markttoetreding.
Het afsprakenstelsel is een set van operationele, juridische en procesmatige afspraken die samenwerking op Schiphol veilig, efficiënt en eerlijk moet maken. Een prominent onderdeel sinds 2021 is de verplichte digitale vooraanmelding van exportzendingen via eLink van Cargonaut, als onderdeel van de Ready for Carriage (RFC)-procedure.
De hoeder van het afsprakenstelsel, officieel ACN (Air Cargo Netherlands), heeft de taak om naleving en actualisatie van het afsprakenstelsel te waarborgen – inclusief het afsprakenstelsel rondom digitaal vooraanmelden.
Ondanks de functionele werking van het eLink-systeem als digitaal platform voor de vooraanmelding van exportzendingen, ontbreekt een geformaliseerd en transparant protocol voor marktpartijen die gebruik wensen te maken van eigen IT-systemen of alternatieve dienstverleners. Het ontbreken van gestandaardiseerde technische vereisten en aansluitvoorwaarden leidt tot een feitelijke toetredingsbarrière, waardoor innovatieve initiatieven worden ontmoedigd en marktwerking wordt beperkt.
In de huidige situatie ontstaat hierdoor een monopolistische afhankelijkheid van één leverancier. lees ook https://www.cargohub.nl/blog/deel-i-e-link-een-verplicht-product-of-protocol-op-luchthaven-schiphol
Tegelijkertijd ervaren nieuwe partijen die niet via een exclusieve provider willen of kunnen aansluiten een verwarrende verwijzingsstructuur, waarbij ACN verwijst naar Cargonaut als infrastructuurbeheerder, Cargonaut terugverwijst naar ACN als hoeder van de afspraken, ACN daarop verwijst naar de afhandelaren en de afhandelaren verwijzen weer terug naar de ACN als hoeder van het afsprakenstelsel. (In januari 2024 zijn door CargoHub BV vragen gesteld aan ACN en is er na diverse doorverwijzingen radiostilte op het onderwerp ontstaan en tot op heden niet ingegaan op verzoeken tot een dialoog.)
Deze verwijzingscirkel resulteert erin dat nieuwe aanbieders of softwareleveranciers geen duidelijk aanspreekpunt hebben, geen formeel toegangspad voor alternatieve berichtenstromen bestaat en er een marktbelemmeringontstaat die innovatie en concurrentie op Schiphol ondermijnt.
Vanuit het perspectief van open marktoegang, een gelijk speelveld en duurzame innovatie is het dringend noodzakelijk dat het afsprakenstelsel wordt uitgebreid met heldere, objectieve en toegankelijke toetredingscriteria, zodat het systeem daadwerkelijk neutraal en toekomstbestendig wordt ingericht.
De Commissie van Beheer, bestaande uit vertegenwoordigers van de ketenpartijen, ondersteunt de hoeder. Hun taken zijn onder meer:
Hoewel de Commissie een belangrijke rol speelt, heeft zij nog geen concreet protocol of doorbraak gerealiseerd voor alternatieve toetreding.
De hoeder van het afsprakenstelsel heeft een essentiële taak op Schiphol: transparantie, eerlijke toegang en toekomstbestendigheid borgen. Hoewel het Digitaal Vooraanmelden via eLink een stap richting digitalisering markeert, blijven fundamentele tekortkomingen bestaan:
Door het ontbreken van objectieve en neutrale sturing blijft toetreding vrijwel onmogelijk en wordt innovatie afgeremd.
Alleen door onafhankelijke governance en structurele hervormingen kan Schiphol haar positie als moderne en open logistieke hub behouden
Raoul Paul
Lees lezen?