Deel 4: Het Smart Cargo Mainport Programma van Schiphol: Innovatie-accelerator of remmer?
In een tijd waarin digitale transformatie en ketensamenwerking cruciaal zijn voor concurrentiekracht, positioneert Schiphol haar Smart Cargo Mainport Programma (SCMP), met founding partners KLM, Cargonaut en Air Cargo Netherlands (ACN), zich als hét platform voor innovatie in de luchtvrachtlogistiek. Maar fungeert dit programma in de praktijk als aanjager van vernieuwing, of belemmert het juist marktwerking en externe innovatie?
Maar werkt dit programma in de praktijk als aanjager van vernieuwing, of belemmert het juist marktwerking en externe innovatie?
Met SCMP wil Schiphol toewerken naar een efficiëntere, duurzamere en datagedreven luchtvrachtsector. Door processen te digitaliseren en informatie-uitwisseling tussen ketenpartijen (zoals luchtvaartmaatschappijen, expediteurs en afhandelaren) te verbeteren, wil de luchthaven haar concurrentiepositie versterken. Een centrale rol in dit programma is weggelegd voor digitale community-oplossingen, die grotendeels worden ontwikkeld en beheerd door Schiphols eigen IT-bedrijf Cargonaut en dochteronderneming SmartLoxs.
Een van de voordelen van SCMP is de opgelegde standaardisatie. Door één platform en een uniforme datastructuur te hanteren, kunnen logistieke processen efficiënter verlopen. Dit biedt vooral voor kleinere bedrijven voordelen, omdat zij geen hoge investeringen hoeven te doen in maatwerkoplossingen.
Bovendien biedt centralisatie meer grip op de kwaliteit en integriteit van data. Als alle partijen met dezelfde systemen werken, wordt samenwerking eenvoudiger en kunnen prestaties beter worden gemeten.
Toch kent deze centralisatie ook nadelen. Marktpartijen geven aan dat zij in de praktijk verplicht zijn om gebruik te maken van Schiphols eigen IT-oplossingen, zoals eLink. Er zijn namelijk geen open protocollen of API-standaarden beschikbaar waarmee externe systemen kunnen koppelen aan het Schiphol-ecosysteem, in relatie tot vracht aan en afvoer bij de afhandelaar, waarmee de afname van diensten van Schiphol kan worden voorkomen. Dit beperkt niet alleen de efficiëntie, maar bemoeilijkt ook kostenbesparing en sluit innovatieve IT-aanbieders buiten.
Dit belemmert efficiëntie, verhoogt kosten en sluit innovatieve IT-aanbieders buiten. Schiphols keuze om hoofdzakelijk samen te werken met haar eigen IT-bedrijf Cargonaut, creëert in feite een monopoliepositie. In plaats van een open en modulaire structuur, ontstaat een gesloten systeem waarin vernieuwing van binnenuit moet komen.
lees ook:
Een ander belangrijk punt is het restrictieve databeleid. Schiphol stelt strikte voorwaarden aan het gebruik van data die via haar platformen wordt verzameld en verwerkt. Dit beperkt de mogelijkheden tot innovatie, met name op het gebied van voorspellende analyses, AI en data gedreven besluitvorming.
Een voorbeeld hiervan is de doelbindingsclausule in de verwerkersovereenkomst van e-Link. Data over zendingen en aanlevertijden, aangeleverd door expediteurs en vervoerders, mag enkel worden gebruikt voor eLink-doeleinden. Dit terwijl de gegevens niet gericht zijn op persoonsgegevens. Volgens de AVG is het bovendien de verantwoordelijkheid van de verwerkingsverantwoordelijke, in veel gevallen de marktpartij zelf, om het doel te bepalen, niet van de verwerker.
Deze aanpak leidt tot terughoudendheid bij bedrijven en onzekerheid of eigen IT-oplossingen wel aan kunnen sluiten op verplichte Schiphol-systemen zoals eLink, e-Registration en Secure Import.
Op 8 januari 2024 is bij Schiphol een melding gedaan wegens het belemmeren van marktwerking. Aanleiding was het niet beschikbaar stellen van data aan marktpartijen voor wie die data bestemd is.
Op papier vertegenwoordigt het SCMP een krachtige visie op de toekomst van luchtvracht. Digitalisering, ketenoptimalisatie en samenwerking zijn noodzakelijk om de sector toekomstbestendig te maken. Maar in de praktijk botsen de uitvoering en structuur met de principes van open innovatie.
Of SCMP een innovatieversneller of -remmer is, hangt sterk af van het perspectief. Binnen Schiphol kan het innovatie aanjagen, maar externe partijen ervaren vooral drempels en uitsluiting. Om haar rol als toonaangevende mainport te behouden, zal Schiphol meer ruimte moeten geven aan externe IT-initiatieven, open technologie en eerlijke marktwerking.
Hoe dit wordt ingevuld, zal blijken uit de nieuwe Schiphol Cargo Strategie, waarvoor begin 2025 diverse werksessies met community stakeholders zijn georganiseerd.
Door: Raoul Paul
bron: https://www.linkedin.com/pulse/het-smart-cargo-mainport-programma-van-schiphol-remmer-raoul-paul-rndde/?trackingId=oKrlgzJ3TVOZe8N7c%2BzGUg%3D%3D